مشکلات اجرایی در ساختمان سازی در ایران چیست؟ ایران یکی از کشورهایی می باشد که بواسطه قرار گرفتن بر روی گسل ها و داشتن شرایط آب و هوایی خاص و چهار فصل، نیازمند ساختمان هایی می باشد که در مقابل حوادث طبیعی همچون زلزله و سیل و غیره مقاوم باشند. اما با دانستن این موضوع و حتی وجود تلفات سنگین در زلزله های اخیر در کرمانشاه و قبل تر در بم و غیره و حتی خرابی های حاصل از سیل های ایجاد شده در نوروز ۹۸، شاهد این موضوع هستیم که هنوز توجه کافی به ساخت و ساز اصولی و صحیح از سمت سازندگان نمی شود. البته این بحث باتوجه به شرایط حاکم بر کشور دارای دلایل مختلفی است. در این مقاله ما سعی بر بررسی دلایل فنی موضوع داشته و وارد حوزه های اقتصادی و تحریمی و غیره که سبب کاهش کیفیت ساخت می شوند نخواهیم شد.
مسائل اساسی و مشکلات اجرایی در ساختمان سازی
به صورت کلی می توان که از مشکلات اساسی آسیب پذیری ساختمان های جدید و قدیم، عدم استفاده صحیح از دانش فنی افراد در مراحل طراحی و اجرا می باشد. متاسفانه در رابطه با این موضوع بیشترین مسئولیت متوجه مهندسان کشور می شود که اطلاعات کاملی درباره آسیب پذیری و مقاوم سازی ساختمان ها ندارند. علاوه بر این، به شدت شاهد این موضوع هستیم که سازندگان ساختمان حتی به مقدارهای حداقلی از ترکیب مواد و رعایت نکات ایمنی ساختمان را توجهی نکرده و ناظرین نیز به راحتی از این قضیه چشم پوشی می کنند.
باتوجه به این که درصد بالایی از ساخت و سازهای ایران را ساختمان های فولادی تشکیل می دهند، در این مقاله به صورت خاص به این دسته از ساختمان ها توجه کرده ایم، با این حال دلایل ذکر شده به صورت کلی بوده و شامل اکثر موارد خواهد شد، چرا که این علل پایه ای هستند. معایب و ضعف های ساختمان های فولادی موجود ضعف های عمده ساختمان های فولادی با توجه به نحوه طراحی و اجرای آنها در پی ها، ستون ها، تیرها، اتصالات تیرها به ستون ها، اتصال تیر به تیر اصلی، سیستم باربر جانبی، اعضای مهار بندی، اتصالات باد بند ها، سیستم دیافراگم، کف دیوار ها و تیغه های داخلی و راه پله می باشد.
از دیگر مشکلات اجرایی
پی ها و شناژها از مهم ترین بخش های ساختمان سازی بوده و در این نوع ساختما ها به صورت معمول از پی های مستطیلی یا باسکولی، حتی نواری استفاده می شود که با شناژهای حداقلی بهم دیگر وصل می شوند. این موضوع باعث می شود که پی ساخته شده حتی توان تحمل بارهای ثقلی را نیز نداشته و تنش حداکثری وارد به خاک، از مقاومت مجاز خاک نیز بیشتر شود. در وهله بعدی شما باید بدانید که غالبا ابعاد و ضخامت صفحات زیر سری کافی نیست و گاهی تعداد پیچ های مهاری و قطر انها کم می باشد و به طورمعمول از یک پیچ با جوش بالای آن استفاده می گردد، همین موضوع باعث می شود که با اتصالی استاندارد از پی ها به ستون ها روبرو نباشیم. در ادامه کار به ستون ها می رسیم که از بخش های مهم دیگر ساختمان هستند.
غالبا به دلیل سهولت اجرایی از دو پروفیل بهم چسبیده که تا حدی غیر اقتصادی است و یا با فاصله و به کمک ورق های بست افقی استفاده می شود که گاهی فواصل و ابعاد ورق های بست بدرستی اجرا نمی شود. سازندگان ساختمان اشتباه بعدی را در قسمت تیرها انجام داده و از تیرهای لانه زنبوری استفاده می کنند که در مقابل برش ضعیف بوده و در اصل محل اعمال بار های متمرکز مثل دو انتهای تیر بایستی جان را با ورق تقویتی پر نمود. همانطور که پیشتر اشاره کردیم، اتصالات در ساختمان سازی دارای اهمیت بالایی هستند،به همین جهت ناظرین ساختمان حتما باید بیشترین توجه را برای کنترل اتصال تیر به ستون و تیر به تیر انجام دهند.
سایر بخش ها
با عبور از این بخش به سراغ سیستم مقاوم جانبی در ساختمان های فولادی می رسیم که تقریبا به صورت کلی توسط سازندگان حذف می شود. البته اجرای غلط و نادرست این بخش در ساختمان سازی در مرحله بعدی قرار می گیرد که به شدت وضعیت ایمنی ساختمان را در وضعیت بدی قرار می دهد. پس از این، بزرگترین اشکالات موجود در ساخت به بخش های مهاربند، جوشکاری، سیستم سقف، دیوارهای داخلی و خارجی، راه پله ها وارد می شود که هریک دارای مشکلاتی اساسی هستند.
مسائل اساسی و مشکلات اجرایی در ساختمان سازی
به صورت کلی می توان که از مشکلات اساسی آسیب پذیری ساختمان های جدید و قدیم، عدم استفاده صحیح از دانش فنی افراد در مراحل طراحی و اجرا می باشد. متاسفانه در رابطه با این موضوع بیشترین مسئولیت متوجه مهندسان کشور می شود که اطلاعات کاملی درباره آسیب پذیری و مقاوم سازی ساختمان ها ندارند. علاوه بر این، به شدت شاهد این موضوع هستیم که سازندگان ساختمان حتی به مقدارهای حداقلی از ترکیب مواد و رعایت نکات ایمنی ساختمان را توجهی نکرده و ناظرین نیز به راحتی از این قضیه چشم پوشی می کنند.
باتوجه به این که درصد بالایی از ساخت و سازهای ایران را ساختمان های فولادی تشکیل می دهند، در این مقاله به صورت خاص به این دسته از ساختمان ها توجه کرده ایم، با این حال دلایل ذکر شده به صورت کلی بوده و شامل اکثر موارد خواهد شد، چرا که این علل پایه ای هستند. معایب و ضعف های ساختمان های فولادی موجود ضعف های عمده ساختمان های فولادی با توجه به نحوه طراحی و اجرای آنها در پی ها، ستون ها، تیرها، اتصالات تیرها به ستون ها، اتصال تیر به تیر اصلی، سیستم باربر جانبی، اعضای مهار بندی، اتصالات باد بند ها، سیستم دیافراگم، کف دیوار ها و تیغه های داخلی و راه پله می باشد.
از دیگر مشکلات اجرایی
پی ها و شناژها از مهم ترین بخش های ساختمان سازی بوده و در این نوع ساختما ها به صورت معمول از پی های مستطیلی یا باسکولی، حتی نواری استفاده می شود که با شناژهای حداقلی بهم دیگر وصل می شوند. این موضوع باعث می شود که پی ساخته شده حتی توان تحمل بارهای ثقلی را نیز نداشته و تنش حداکثری وارد به خاک، از مقاومت مجاز خاک نیز بیشتر شود. در وهله بعدی شما باید بدانید که غالبا ابعاد و ضخامت صفحات زیر سری کافی نیست و گاهی تعداد پیچ های مهاری و قطر انها کم می باشد و به طورمعمول از یک پیچ با جوش بالای آن استفاده می گردد، همین موضوع باعث می شود که با اتصالی استاندارد از پی ها به ستون ها روبرو نباشیم. در ادامه کار به ستون ها می رسیم که از بخش های مهم دیگر ساختمان هستند.
غالبا به دلیل سهولت اجرایی از دو پروفیل بهم چسبیده که تا حدی غیر اقتصادی است و یا با فاصله و به کمک ورق های بست افقی استفاده می شود که گاهی فواصل و ابعاد ورق های بست بدرستی اجرا نمی شود. سازندگان ساختمان اشتباه بعدی را در قسمت تیرها انجام داده و از تیرهای لانه زنبوری استفاده می کنند که در مقابل برش ضعیف بوده و در اصل محل اعمال بار های متمرکز مثل دو انتهای تیر بایستی جان را با ورق تقویتی پر نمود. همانطور که پیشتر اشاره کردیم، اتصالات در ساختمان سازی دارای اهمیت بالایی هستند،به همین جهت ناظرین ساختمان حتما باید بیشترین توجه را برای کنترل اتصال تیر به ستون و تیر به تیر انجام دهند.
سایر بخش ها
با عبور از این بخش به سراغ سیستم مقاوم جانبی در ساختمان های فولادی می رسیم که تقریبا به صورت کلی توسط سازندگان حذف می شود. البته اجرای غلط و نادرست این بخش در ساختمان سازی در مرحله بعدی قرار می گیرد که به شدت وضعیت ایمنی ساختمان را در وضعیت بدی قرار می دهد. پس از این، بزرگترین اشکالات موجود در ساخت به بخش های مهاربند، جوشکاری، سیستم سقف، دیوارهای داخلی و خارجی، راه پله ها وارد می شود که هریک دارای مشکلاتی اساسی هستند.